Stres

Stres

Stres jest konieczny do dobrego funkcjonowania człowieka, z natury jest naszym sojusznikiem, a nie wrogiem. Przy chwilowym, zwiększonym obciążeniu organizmu, stres przechodzi w tzw. eustres, czyli w czynnik pozytywny dla życia osobnika, dodający mu sił i pozwalający na adaptację do trudnych warunków. Umiarkowany stres jest bowiem mechanizmem naturalnego wyzwalania w organizmie energii obronnej, niezbędnej do zachowania życia. Stąd też nie wszystkie sytuacje stresowe prowadzą do chorób czy zaburzeń funkcjonowania człowieka.

Stres staje się jednak poważnym problemem gdy jest zjawiskiem trwałym, a my nie umiemy podjąć odpowiednich działań mających nas ochronić przed następującym wówczas destruktywnym dla naszego organizmu i psychiki działaniem. Potrafimy “wybuchać” bez powodu w sytuacjach, które nie powinny powodować takich reakcji, doznajemy problemów w naszym życiu seksualnym (np. impotencja czy zjawisko, które potocznie nazywamy oziębłością), chorób układu krążenia.

Stres to reakcja obronna i stan mobilizacji organizmu do walki lub ucieczki. Pod wpływem stresu, nasz przodek atakowany przez dzikie zwierzę był zdolny do ucieczki na drzewo, a więc natychmiast odreagowywał stres działaniem. My, ludzie żyjący w XXI wieku – odreagowujemy stres swoistą bezczynnością – jedzeniem, paleniem  papierosa, piciem alkoholu, oglądaniem TV itd.

Nie wszyscy tak samo reagują na stres. Ta sama sytuacja stresowa wywoła u jednego człowieka wszystkie oznaki stresu, a druga osoba przeżyje ją delikatniej. Dzieje się tak, ponieważ to od osobowości zależy jak zareagujemy w danej sytuacji.

Każdy z nas inaczej odczuwa napięcie wynikające z realiów życia codziennego, inna siła bodźca wywołuje stres. Są osoby, które np. po “zaliczeniu dywanika” w gabinecie kierownika będą siedzieć i rozpamiętywać każde słowo, które padło z jego ust, a inne osoby będą pracować ze zdwojoną energią. Jedni z nas lubią życie w pośpiechu i napięciu, innych męczy wszystko, co odbiega od rutyny i zakłóca zaplanowany porządek dnia.

Stres staje się groźny dla człowieka wtedy, kiedy jest nadmierny, zbyt częsty i związany z silnymi negatywnymi emocjami (czyli może dotyczyć wielu z nas). Wówczas niszczy naszą motywację i może stać się przyczyną wielu zaburzeń fizycznych i psychicznych.

Działanie stresu zaczyna się od nagłego wydzielania adrenaliny oraz hormonu ACTH, w następstwie czego zostaje pobudzona zewnętrzna korowa część nadnerczy, wydzielająca kortykoidy. Jednym z nich jest kortyzon, który powoduje skurczenie grasicy i porażenie immunologiczne wraz z innymi następstwami, jak np. wytwarzanie cukru. Wśród objawów długotrwale przeżywanego stresu wyróżnia się: zmiany fizjologiczne (skurcze i tiki twarzy, zaburzenia rytmu i przyśpieszenie akcji serca, nacisk do częstszego oddawania moczu, wzrost napięcia mięśni szkieletowych, nadmierne pocenie się, zaburzenie apetytu, biegunki, trudności z trawieniem, suchość w ustach, bezsenność, spadek wagi ciała, bóle i kłucia w klatce piersiowej), zmiany psychologiczne (trudność w koncentracji uwagi, zapominanie i pomyłki, tendencja do skrajnego oceniania i przesadnych wypowiedzi, niepokój ruchowy), zmiany emocjonalne (poirytowanie, depresja, podekscytowanie, drażliwość, nagłe wybuchy płaczu czy śmiechu), problemy zdrowotne (utrata odporności organizmu na infekcje, spotęgowanie procesu odkładania się blaszek miażdżycowych, owrzodzenie żołądka, choroby serca i układu krążenia, bóle krzyża).

Częste i długotrwałe przeżywanie stresu prowadzi do fizjologicznego wyczerpania ogólnej energii przystosowawczej jednostki i do załamania, kończącego się chorobą psychosomatyczną. Negatywnym skutkom stresu znacząco może przeciwdziałać zainteresowanie się własną tzw. inteligencją emocjonalną, w tym rozwijanie zdolności empatii, podniesienie samoświadomości, skuteczniejsze panowanie nad przykrymi uczuciami, współpraca, nawiązywanie i podtrzymywanie poprawnych stosunków z innymi, zmiana nastawienia wobec życia czy też stosowanie różnych odmian treningów relaksacyjnych.

Pierwszym sygnałem, że coś złego dzieje się z organizmem, bywają kłopoty z zasypianiem. Potem do nich dołączają inne niedomagania. Możemy płakać bez powodu, czujemy się zmęczeni niezależnie od tego, ile pracujemy i ile odpoczywamy, mamy kłopoty z koncentracją, skupieniem uwagi, zawodzi nas pamięć. Pojawiają się bóle głowy, drażliwość i czasem brak zainteresowania seksem. Tych objawów jest coraz więcej, stopniowo pojawiają się następne i może dlatego nie dostrzegamy ich przybywania. Dopiero kiedy osiągną wysoki pułap, zaczynamy czuć, że jest nam “źle we własnej skórze”. Nie zawsze jeszcze rozumiemy, że znaleźliśmy się w szponach stresu. Tracimy dawną radość życia, zapał do pracy, pewność siebie.

Bardziej podatne na stres są osoby niecierpliwe, wrogo nastawione do otoczenia, agresywne, żyjące w pośpiechu, silnie rywalizujące, dążące do celu za wszelką cenę.

Stres może doprowadzić do “rozregulowania” organizmu.

Walter Cannon fizjolog amerykański z Uniwersytetu Harvardzkiego napisał w roku 1927 książkę zatytułowaną “Mądrość ciała”. Tę mądrość ciała upatrywał właśnie w systemie mechanizmów regulacyjnych, które pozwalają organizmowi odpowiadać w sposób korzystny na bodźce środowiskowe. Cannon jest tym, który wprowadził pojęcie homeostazy do fizjologii po raz pierwszy. Homeostaza (z greckiego homoios- podobny oraz stasis-stan, co można przetłumaczyć jako stałą moc, czyli jako zdolność do pozostawania takim samym) jest określeniem różnych procesów regulacyjnych, opartych na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego, które umożliwiają organizmowi utrzymywanie na stałym poziomie pewnej liczby parametrów fizycznych i chemicznych.

Homeostaza zakłada, iż ustrój może prawidłowo funkcjonować tylko w granicach, w jakich zdolny jest do szybkiej adaptacji, tak aby zachować stan swojego wewnętrznego środowiska, w ramach ściśle określonych dla każdego organizmu. Z drugiej strony, odpowiedzi każdego ustroju na zmiany środowiska muszą być tego rodzaju, aby pozwalały mu właściwie funkcjonować w zmienionych warunkach. System ten posiada mechanizmy pozwalające na utrzymywanie swej odrębności, pomimo nieustannego nacisku sił zewnętrznych, a zarazem zdolny jest do odczytu adaptacyjnego w stosunku do tych sił.

Możemy pomóc organizmowi w zachowaniu homeostazy, którą można nazwać równowagą w naszym ciele i naszej psychice.

Przy radzeniu sobie ze stresem najlepsza i najskuteczniejsza jest profilaktyka.

Najczęściej zalecane metody radzenia sobie z trudnymi sytuacjami:

• Utrzymywać kontakt z naturą - pachnący świeżością las i śpiew ptaków może dostarczyć energii.
• Zapewnić sobie czas tylko dla siebie - pozwolić sobie na przyjemności, wyłączyć telefon, usiąść wygodnie w fotelu i posłuchać ulubionej muzyki lub pójść na spacer.  
• drowo się odżywiać – pamiętać, że istnieje związek między fizyczną i psychiczną stroną człowieka. Unikać używek: papierosów, kawy, alkoholu. Przecież tylko w ” zdrowym ciele – zdrowy duch”.
• Rozwijać w sobie poczucie humoru, nauczyć się lepiej gospodarować czasem.
• Stawiać sobie realistyczne cele – ustalić co chcę osiągnąć i w jakim czasie.
• Nie troszczyć się o rzeczy, na które nie mamy wpływu. Pozwólmy, by życie toczyło się samo, a my koncentrujmy się tylko na tym, nad czym mamy władzę.

W obrębie systemu regulującego poszczególne organy powstają wzorce informacji, które na skutek długotrwałego stresu mogą ujawniać się jako niewłaściwe reakcje, powodując zaburzenia psychosomatyczne prowadzące do ciężkich schorzeń organizmu.

Terapia w hipnozie pozwala na szybsze dotarcie do przyczyny objawów wypartych do umysłu podświadomego, wyeliminowanie ich i przywrócenie równowagi psychofizycznej.
Po zakończeniu hipnoterapii można pacjenta przygotować do stosowania autohipnozy, dzięki czemu będzie z powodzeniem stosował nabyte umiejętności radzenia sobie ze stresem w każdej sytuacji życiowej.

Zdarzenie stresowe w życiu człowieka

Źródło: S. Siek. Walka ze stresem, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa, 1989r.s