W ostatnich miesiącach w prasie, radiu i telewizji poświęcono wiele komentarzy na temat wykorzystania hipnozy w lecznictwie. Szczególnie zaś interesujący był aspekt społeczny tego zagadnienia. Okazało się bowiem, że przy pomocy oddziaływania hipnotycznego można między innymi, dokonywać bezbolesnych operacji chirurgicznych, jak również przeprowadzać skuteczną kurację odwykową u nałogowych alkoholików i palaczy.

Problemy te żywo zainteresowały Czytelników "Urody", a nasza redakcja pragnąc zadość uczynić ich życzeniom zwróciła się do Ośrodka Chirurgii Estetycznej (dawniej Zakład Kosmetyki Lekarskiej) w Warszawie z prośbą, aby prowadząca tam praktykę prof. Szulc obszerniej wyjaśniła istotę działania hipnozy w służbie medycyny.
Poniżej zamieszczamy art. prof. Szulc, który mniej wtajemniczonym na pewno wyjaśni działanie tej mało znanej metody leczenia.

Od starożytności do czasów współczesnych

W XX wieku na podstawie wszechstronnych badań i bogatej literatury naukowej uznano nową dyscyplinę naukową - hipnologię. Historia hipnozy sięga niepamiętnych czasów. Z okresu starożytności zachowały się liczne dowody stosowania jej przez narody o wysoko rozwiniętej kulturze, jak: Indie, starożytny Egipt, Chiny, Grecję. Praktyki związane ze stosowaniem hipnozy były wówczas otoczone głęboką tajemnicą, zachłannie strzeżoną przez elitę kapłańską. W średniowieczu wszystkie jej przejawy uznawano za zjawiska nadprzyrodzone i jeszcze do dziś zastosowanie hipnozy w lecznictwie budzi szereg zastrzeżeń u ludzi powierzchownie zorientowanych w potencjalnych możliwościach wykorzystania hipnozy w służbie medycyny. Obecnie jednak w wielu ośrodkach naukowych prowadzi się badania nad możliwością jak najszerszego wykorzystania potencjalnych możliwości stosowania hipnozy w lecznictwie. Tą dziedziną medycyny zajmują się, między innymi, Instytut Wyższych Czynności Nerwowych i Neurofizjologii Akademii Nauk ZSRR. Poważne badania w tym zakresie prowadzi się w NRD na Uniwersytecie w Jenie, gdzie hipnoza jest przedmiotem wykładowym. Również w Amerykańskim Towarzystwie Hipnozy Eksperymentalnej i Brytyjskim Towarzystwie Medycznym hipnoza jest przedmiotem badań naukowych.

Hipnologia w zależności od zastosowania, dzieli się na kilka podstawowych dyscyplin:

• hiperstezja - zastosowanie hipnozy do celów terapeutycznych;
• hiperanestezja - zastosowanie hipnozy do znieczuleń;
• hipnopedia - zastosowanie hipnozy dla celów dydaktycznych (uczenia się);
• hipermnezja - pogłębianie pomięci w czasie snu;
• hiperpraksja - uruchomienie ukrytych rezerw psychoenergetycznych organizmu (może służyć dla regeneracji i odmłodzenia organizmu).

W gabinetach uczonych

Współczesne badania udowodniły biofizyczny charakter zjawisk hipnotycznych, które powstają wskutek przekazywania sygnałów informacji w biopolu akustycznym i elektromagnetycznym, a także optycznym. Zgodnie z podstawowym wzorem z teorii informacji Shannona, przez wyeliminowanie zakłóceń zwiększa się zdolność przyjęcia informacji udzielonych pacjentowi w czasie hipnozy. Przekazane informacje pozostają głębiej zapisane w umyśle człowieka i tak zakodowane oddziaływają znacznie silniej na jego wyobraźnię.

Pobudzona werbalnie wyobraźnia odgrywa decydującą rolę w oddziaływaniu hipnozy. Stwierdzono bowiem, że impulsy nerwowe i wyobrażenia nie występują oddzielnie, lecz są ściśle ze sobą powiązane (na tej zasadzie zbudowano samosterowaną sztuczną rękę). Pobudzając więc w czasie hipnozy wyobraźnię można spowodować powstawanie takich impulsów nerwowych, które są zdolne wywołać określone efekty biochemiczne w organizmie. Ponieważ w oddziaływaniach hipnotycznych pobudzona wyobraźnia odgrywa tok decydującą rolę, niezmiernie ważnym zagadnieniem w stosowaniu techniki hipnotycznej (zwłaszcza w przypadku hiperstezji) jest specjalnie opracowana forma przekazywania informacji słownej. Współczesny bowiem człowiek przypisuje szczególną wagę słowom wyrażającym jakąś głębszą myśl, gdyż one to częstokroć stanowią istotną treść w jego pracy zawodowej, czy społecznej. Cechą zaś słowa jest jego funkcja uogólniająca i wyrażająca jego znaczenie abstrakcyjne. Tę właśnie własność uogólniającą zawartą w formułce słownej wykorzystuje się do wywołania zamierzonych efektów w czasie stosowania hiperstezji werbalnej. Wyobraźnia człowieka pozostającego w stanie uśpienia hipnotycznego, pobudzona symbolem słownym, może ulec pozornemu oderwaniu się od rzeczywistości, w następstwie czego, jako objawy wtórne mogą nastąpić trwałe zmiany fizjologiczne i biochemiczne w organizmie. Zmiany te mogą przywrócić utraconą sprawność, bądź utrwalić ogólne dobre samopoczucie u leczonego pacjenta (jeżeli u leczonej osoby nie stwierdzono nabytych uprzednio trwałych zmian organicznych, a choroba jest na podłożu psychosomatycznym).

Następną bardzo ważną cechą hiperstezji werbalnej jest używanie głosu o odpowiedniej modulacji i natężeniu, nie ulegającego żadnemu odkształceniu w tonacji podczas stosowania hiperstezji.
Bardzo ważną naukową podbudowę zjawisk psychoterapeutycznych stanowią prace prof. Pawłowa o odruchach warunkowych. Dzięki nim możliwe jest skojarzenie w umyśle ludzkim kolejno uzyskanych informacji i głębokie ich zaprogramowanie.

Sen wywołany hipnozą nie jest snem normalnym. Reakcje fizjologiczne pod hipnozą są odmienne, niż w czasie normalnego snu. I tak na przykład pewne odruchy, które zanikają podczas snu - nie zanikają w czasie uśpienia hipnozą, a zapisy elektroencefalograficzne wykazują w obu stanach różne obrazy. Sen hipnotyczny jest stanem uśpienia tylko przedniej części mózgu, z pozostawieniem pewnych punktów czuwania, które umożliwiają kontakt hipnotyzowanego z hipnotyzerem.
Wielu wybitnych współczesnych uczonych, znających zjawiska hipnozy i możliwości jej wykorzystania dla dobra ludzkości, wyraża pogląd, że medycyna psychosomatyczna z zastosowaniem hipnozy będzie w przyszłości szeroko stosowana. W ubiegłym stuleciu pogląd ten podzielał również w licznych swych publikacjach polski uczony Ochorowicz.

Hipnoza stosowana w praktyce

- Moje własne doświadczenia naukowe, uzyskane podczas stosowania hiperstezji werbalnej, na dobrowolnie zgłaszających się pacjentach, potwierdzają leczniczy jej wpływ na dolegliwości pochodzenia nerwicowego. Do szczególnych osiągnięć przy zastosowaniu hiperstezji zaliczam między innymi leczenie odwykowe takich nałogów, jak alkoholizm, palenie, nadużywanie środków nasennych oraz leczenie bezsenności i kompleksów. Dzięki hiperstezji można przywrócić pacjentowi stan ogólnego dobrego samopoczucia jak i ukierunkować go pozytywnie do nauki i pracy.
- Po ukończeniu w 1966 roku kursu hiperstezji werbalnej na Uniwersytecie w Jenie, zorganizowanego dla pracowników nauki, zajmuję się specjalnie wywoływaniem w stanie hipnozy odruchów warunkowych wstrętu, szczególnie w celu usuwania nałogu alkoholowego.

Większość zgłaszających się alkoholików (w liczbie ponad 300 osób) była już leczona metodami farmakologicznymi w zakładach zamkniętych i otwartych nie uzyskując przy tym prawie żadnych rezultatów. Na podstawie wnikliwej obserwacji zauważyłam wówczas, że alkoholicy ulegają łatwiej sugestii niż normalni osobnicy. Fakt ten zapewne ma znaczenie i dla kryminologii. Pewna bowiem ilość przestępstw popełnianych przez alkoholików może wynikać z ich stosunkowo łatwego uleganiu złym wpływom otoczenia. Bardzo ważnym czynnikiem w leczeniu hiperstezją jest uodpornienie psychiczne pacjentów na wpływy znajomych, zmuszających do picia alkoholu. Po 5 albo 7 wizytach alkoholicy twierdzą, że nie mogą pić żadnych trunków na skutek nabycia do nich wstrętu już podczas seansu. Dowodem powyższego niech będzie fakt, iż świadomie wypluwają podawany im alkohol podczas snu hipnotycznego. Kuracja trwa przeciętnie 14 dni, jednak w zależności od pewnych cech indywidualnych może trwać ona krócej lub dłużej.

Wywołanie odruchu warunkowego - wstrętu do alkoholu (nie obojętności) jest bardzo ważne u nałogowych alkoholików, ponieważ alkohol wkracza głęboko w metabolizm i już po spożyciu małej jego ilości organizm domaga się dalszych jego porcji. Całkowite stronienie od picia alkoholu może uchronić tych ludzi od nałogu. Uzyskać to można tylko wówczas, gdy wzbudzi się w nich trwały wstręt do alkoholu.

Bardzo istotnym czynnikiem utrwalającym kurację jest nagranie w czasie snu hipnotycznego (na taśmie magnetofonowej lub płycie) indywidualnie podawanych informacji, wzbudzających wstręt do alkoholu. Uzyskana drogą mechaniczną hiperstezja werbalna spełnia taką samą rolę jak podczas bezpośrednio przeprowadzonego seansu hipnotycznego. Nagrane bowiem słowa wprowadzają pacjenta w stan snu, podczas którego odbierane są przez niego sugestie wstrętu do alkoholu, wywołując te same odruchy jak w czasie bezpośredniego udziału hypnotyzera. U leczących się alkoholików, posiadanie w domu tego rodzaju nagrań stanowi dużą gwarancję utrwalania odruchu wstrętu do alkoholu nabytego podczas leczenia hipnotycznego.

Prof. M. Szulc
URODA
maj-czerwiec 1969